Phần 1: Những bước đầu đời (2001 – 2010)

Công viên phần mềm Quang Trung (QTSC) đã khẳng định được tầm vóc của mình không chỉ trong nước mà còn của châu lục, và trở thành một “chỉ dẫn địa lý” của ngành CNTT Việt Nam. Hành trình vạn dặm nào cũng khởi đi từ những bước đầu tiên, và những bước đi đầu đời – 10 năm đầu tiên hình thành và phát triển – của QTSC không hề dễ dàng.

Tất cả cho Công viên phần mềm Quang Trung

Hơn hai thập kỷ trước, Hội Tin học TPHCM đã đề xuất Bí thư Thành ủy Trương Tấn Sang chọn khu Hội chợ triển lãm Quang Trung để xây dựng công viên phần mềm, làm cơ sở để phát triển công nghiệp phần mềm của TPHCM và cả nước. Đề xuất của Hội tin học nhằm thực hiện chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế Thành phố theo hướng phát triển các ngành công nghiệp, dịch vụ có hàm lượng giá trị gia tăng cao, trong đó CNTT được xem là một trong bốn ngành kinh tế mũi nhọn. Đến ngày 07/072000, UBND TPHCM chính thức ban hành Quyết định số 4421/QĐ-UBCN, đồng ý chuyển đổi chức năng khu Hội chợ triển lãm quốc tế Quang Trung để xây dựng QTSC. Đến ngày 16/03/2001, QTSC chính thức khai trương hoạt động với 30 doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ cùng 250 người học tập và làm việc tại chỗ. QTSC có thể nhanh chóng đi vào hoạt động như vậy là nhờ sự quyết liệt của các lãnh đạo Thành ủy, UBND TPHCM. Lúc bấy giờ, QTSC được xác định là dự án trọng điểm quốc gia nên mọi nút thắt đều được tập trung tháo gỡ. Thời điểm đó, vào thứ Sáu hàng tuần, UBND đều họp về QTSC và các quyết định được đưa ra ngay tại bàn họp và triển khai thực hiện ngay sau đó, theo lời một người đã từng tham gia vào việc xây dựng QTSC từ những ngày đầu. Trong những năm đầu hoạt động, QTSC tiếp tục nhận được những ưu đãi, hỗ trợ từ UBND TPHCM để qua đó kịp thời tháo gỡ mọi khó khăn. UBND TPHCM đã thành lập Ban chỉ đạo xây dựng QTSC do ông Nguyễn Thiện Nhân, Phó Chủ tịch TPHCM, làm trưởng ban và các lãnh đạo sở ngành quan trọng làm thành viên. UBND TPHCM cũng đã ban hành chỉ thị về việc tập trung thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm xây dựng QTSC, trong đó có đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, các công trình sản xuất, đào tạo, phúc lợi; đầu tư hệ thống viễn thông kết nối Internet; triển khai các giải pháp chống kẹt xe... Đặc biệt, UBND TPHCM đã xây dựng, ban hành nhiều chính sách và cơ chế ưu đãi đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp phần mềm. Một trong những chính sách này là hỗ trợ bù giá cước Internet cho các doanh nghiệp hoạt động tại đây, kéo mức cước Internet xuống còn 300 USD/ tháng/64 Kbps, tương đương giá với các nước trong khu vực. Quyết định này đã tạo nên một lực hút lớn với các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

 Hình ảnh Lễ khởi công (ngày 05/10/2000) và Lễ khai trương Công viên phần mềm Quang Trung (16/03/2001)

Từng bước vượt khó

Ngay từ ban đầu, QTSC đã được các đơn vị tư vấn quốc tế thiết kế theo mô hình đô thị phần mềm dựa trên kinh nghiệm của các khu Silicon Valley (Hoa Kỳ), Bangalore (Ấn Độ). Tuy nhiên, ở giai đoạn mới thành lập, QTSC gặp phải vô vàn nút thắt, chẳng hạn như cơ sở hạ tầng chưa tốt, vị trí nằm xa trung tâm thành phố, các dịch vụ tiện ích như siêu thị, trung tâm thương mại, trung tâm y tế, chăm sóc sức khỏe, khu vui chơi, giải trí… chưa có. Đặc biệt, ở thời điểm đầu những năm 2000, việc phát triển công nghiệp phần mềm vẫn thiếu kinh nghiệm thực tiễn, thiếu khung pháp lý, trong khi chính sách do thành phố ban hành khuyến khích thu hút đầu tư vào QTSC trong giai đoạn đầu chưa phát huy hiệu quả. Chính vì vậy, trong 5 năm đầu thành lập, tại QTSC chỉ có các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ hoạt động. Song, số lượng doanh nghiệp không ngừng tăng nhanh, từ 30 đơn vị và 250 người làm việc vào năm 2001 đã lên 68 công ty với 3.400 người vào năm 2005. Đến 2010, QTSC có 101 doanh nghiệp hoạt động, trong đó có 47 đơn vị trong nước và 54 công ty nước ngoài. Đóng góp cho việc thu hút các doanh nghiệp nước ngoài đến QTSC là lực lượng chuyên gia người Việt Nam ở nước ngoài. Thông qua những cuộc gặp gỡ kiều bào được tổ chức định kỳ trong những năm 2001-2003, Thành phố đã có nhiều chương trình quảng bá QTSC và đã thu hút được đầu tư của trí thức Việt kiều. Đây cũng là lực lượng quan trọng đã tích cực hỗ trợ QTSC bằng cách giới thiệu, quảng bá hình ảnh và là đầu mối kết nối thị trường cho cộng đồng doanh nghiệp đang hoạt động với các đối tác nước ngoài.

Cũng trong giai đoạn 10 năm đầu thành lập này, QTSC đã có những bước đi tiên phong ghi dấu ấn của mình. Tháng 5-2005, QTSC phối hợp với các tổ chức quốc tế để tiến hành nghiên cứu về mô hình ươm tạo doanh nghiệp phần mềm, mô hình hoàn toàn mới tại Việt Nam vào thời điểm bấy giờ. Trung tâm ươm tạo doanh nghiệp phần mềm Quang Trung (SBI) ra đời sau đó đã tạo ra một môi trường hạ tầng và dịch vụ chuyên nghiệp, đội ngũ cán bộ quản lý có nghiệp vụ. SBI cũng trở thành vườn ươm doanh nghiệp đầu tiên tại Việt Nam. Vào tháng 3-2009, QTSC cũng chính thức trở thành đơn vị đầu tiên trong cả nước triển khai cung cấp dịch vụ công cho hoạt động của chính quyền điện tử của TPHCM theo đơn đặt hàng của Sở Thông tin và Truyền thông. Mô hình này sau đó đã được các bộ, ngành và nhiều địa phương nghiên cứu, học hỏi và nhân rộng. Sau 8 năm hình thành và phát triển, QTSC đã được Bộ TT&TT công nhận là khu CNTT tập trung đầu tiên của cả nước. Dấu mốc này là minh chứng cho thấy QTSC đã được Chính phủ công nhận và thể hiện được vai trò, vị trí dẫn dắt trong bản đồ ngành CNTT của cả nước và khu vực Đông Nam Á. Trong 10 năm đầu với nhiều khó khăn và thách thức, QTSC đã từng bước định hình những bước đi cơ bản và kiến tạo những giá trị cho thành phố. Tuy những chỉ tiêu về kinh tế, nộp ngân sách chưa như kỳ vọng nhưng với sự nỗ lực không ngừng, QTSC đã từng bước khẳng định vị thế và là điểm sáng của cả nước trong thu hút đầu tư, hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam.

Công viên phần mềm Quang Trung – Hành trình 20 năm xây dựng và phát triển (Phần 2)